Lilja D. Alfreðsdóttir segir að það eigi ekki að vera markmið í sjálfu sér að refsa fyrrverandi stjórnendum bankanna.
Lilja D. Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og varaformaður Framsóknarflokksins, segir í ítarlegu viðtali við tímaritið Þjóðmál, að hún setji spurningamerki við það hversu langan tíma það hafi tekið dómskerfið að vinna úr málum fyrrverandi stjórnenda fjármálafyrirtækja.
Í viðtalinu er vikið að eftirmálum fjármálahrunsins haustið 2008 og þar kemur fram að þeir hafi haft áhrif á starf allra ríkisstjórna síðan. Lilja er þeim þáttum vel kunn, hún starfaði í Seðlabankanum hina afdrifaríku daga haustið 2008, sem ráðgjafi hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum í Washington árin 2010-13 og sem aðstoðarframkvæmdastjóri á skrifstofu seðlabankastjóra og alþjóðasamskipta í Seðlabankanum 2013-14 en tók við starfi verkefnastjóra í forsætisráðuneytinu árið 2014.
„Það var unnið stórverk í losun fjármagnshafta. Sá viðsnúningur sem varð í kjölfarið, nettó 600 milljarðar króna, er í raun ótrúlegur. Fram kemur í skýrslu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins árið 2016 að heildarendurheimturnar séu um 43% af landsframleiðslu,“ segir Lilja aðspurð um helstu afrek okkar eftir fjármálakrísuna.
„Stjórnvöld notuðu stöðugleikaframlögin til að gera upp skuldir og skuldastaða ríkissjóðs hefur farið úr 90% í 30% af landsframleiðslu á 10 ára tímabili. Staða okkar er því gjörbreytt og við erum að sjá umbun þess núna, til dæmis við nýjustu útgáfu ríkisskuldabréfa, þar sem við höfum aldrei fengið betri vexti. Hagstjórnin hefur verið býsna farsæl. Ríkisstjórnin er meðvituð um það og við tökum hlutverk okkar alvarlega. Það á ekki síður við núna þegar samdráttur á sér stað, þá leggjum við áherslu á innviðauppbyggingu og njótum góðs af því að hafa sýnt ábyrgð síðustu árin.“
Síðar í viðtalinu víkur Lilja að réttarkerfinu og hinum svokölluðu hrunmálum sem enn er verið að leysa fyrir dómstólum.
„Vissulega þarf að framfylgja lögum og reglum en það á ekki að vera markmið í sjálfu sér að refsa fólki. Ferlið hjá okkur hefur ekki verið gallalaust og þá hefur Mannréttindadómstóll Evrópu gert athugasemdir við sum þessara mála,“ segir Lilja.
„Það er liðinn rúmur áratugur frá hruni og við erum enn að reka mál gegn þeim sem þá voru stjórnendur í bankakerfinu. Ég átta mig á því að bankamennirnir hafa ekki mikla samúð og auðvitað bera þeir ábyrgð á því hvernig fór. En við þurfum samt sem áður alltaf að gæta þess að meginstoðir réttarríkisins standi traustar og þar eru réttindi sakborninga ekki undanskilin, burtséð frá því hver á í hlut. Við þurfum að hugsa þetta til lengri tíma. Ef við gætum ekki að réttindum allra sakborninga mun það skapa vantraust á réttarkerfinu til lengri tíma – og það mun valda samfélagslegum skaða. Allir hafa gert sitt besta til að vinna úr einu mesta áfalli þjóðarinnar en mest um vert er að við drögum lærdóm af þessu. Það sem gerir þetta áfall erfiðara fyrir Íslendinga er að það er mannanna verk en önnur áföll sem Ísland hefur gengið í gegnum hafa verið tengd náttúruhamförum eða aflabrestum. Slík áföll hafa sameinað þjóðina og styrkt en fjármálahrunið var sundrungarafl vegna upprunans.“
