Davíð Oddsson, ritstjóri Morgunblaðsins, var forsætisráðherra þegar ríkisstjórn hans stóð fyrir samþykkt EES-samningsins á sínum tíma. Jón Baldvin Hannibalsson var þá utanríkisráðherra.
Af Reykjavíkurbréfi helgarinnar í Morgunblaðinu má ráða að forsætisráðherrann fyrrverandi sjái nokkuð eftir því að hafa beitt sér fyrir samþykkt EES í ljósi þess hvernig Evrópusambandið hefur þróast í það sem margir telja stórríki en ekki bandalag sjálfstæðra ríkja.
„Umræða um lögfræðilega þætti á vegum ríkisvaldsins hefur veikst stórlega á síðustu árum, svo mjög að ástæða er til að hafa af því verulegar áhyggjur. Það er áberandi að stjórnkerfið hefur á sínum snærum launaða lögfræðiráðgjafa sem eru þó frekar að ráðleggja um málflutning en veita fræðilegar upplýsingar. Það er mikil afturför og að auki bæði gáleysisleg og heimskuleg.
Ráðgjafarnir eiga að setja á blað rök sem réttlæta undirlægjuhátt gagnvart hinu evrópska valdi. Og það versta hefur gerst að þeir sem áður voru reyndir og þarfir stjórnmálamenn hafa keypt hræðslukast mislukkaðra embættismanna. Þar með að sjálf forsenda þess að Íslendingum var fært að samþykkja EES-samninginn forðum, því að það stóð tæpt, hafi horfið úr tilverunni án þess að þinginu eða þjóðinni hefði verið sagt frá því.
Ef eitthvert vit er í ráðgjöfunum hefðu þeir allir sem einn mælt gegn þessari forkastanlegu og óheimilu afstöðu. En þegar svo er komið að menn eru ekki annað en málflytjendur er ekkert minnsta mark á þeim takandi nema þeir séu opinberlega í því hlutverki einu.
Bréfritari leyfir sér að fullyrða að hefðu hann og aðrir séð þessa þróun á ömurlegum undirlægjuhætti fyrir þá hefði EES-samningur sennilega aldrei verið samþykktur. Það er fróðlegt að fara yfir þær lögfræðiritgerðir mætra manna sem lágu fyrir við afgreiðsluna. Annars vegar þeirra sem eftir ítarlega athugun töldu að vegna þess sem samningurinn bæri með sér þá myndi samþykkt hans, þrátt fyrir alvarlegar athugasemdir um annað, standast stjórnarskrá landsins. Og svo hins vegar skýrsla lögfræðinga sem færðu rök fyrir gagnstæðu sjónarmiði.
Sumt var eins og hvert annað barnalegt bull
Þegar stærsti flokkur ríkisstjórnarinnar gekk í fyrra þvert gegn samþykktum landsfundar Sjálfstæðisflokksins og reyndar, svo merkilegt sem það er, þvert gegn mjög afgerandi og tæpitungulausri yfirlýsingu formanns flokksins á Alþingi, sem aldrei var aftur tekin, þá var eitt og annað smálegt notað til að auðvelda þingmönnum að snúast í málinu. Sumt var eins og hvert annað barnalegt bull, eins og vísun í óbindandi og þýðingarlaust snakk utanríkisráðherra við andlitslausan kommissara í Brussel.
Annað var þegar til viðbótar þeim lögfræðingum sem gengið hafa svo oft í vatnið fyrir þennan vonda málstað að þeir ná aldrei að þorna í gegn, þá voru fengin álit sem leit út fyrir að ættu að standast fræðilega en reyndust þegar skoðuð voru vera hluti af málflytjendapappírum til innanhússbrúks. Margt af þessu virtist gert beinlínis til að drekkja vönduðum og þó varfærnum sjónarmiðum reyndustu manna, eins og Stefáns Más Stefánssonar prófessors, sem bersýnilega höfðu áhyggjur af glannafengnum málatilbúnaði,“ segir Davíð.
