eftir Jón Baldvin Hannibalsson
Í Silfri Egils s.l. sunnudag (25.11.) fullyrti ég, að aðildarríki EES-samningsins hefðu ótvíræðan rétt til að semja um undanþágur frá EES-gerðum og regluverki og að hafna þeim með öllu, án viðurlaga, umfram það að njóta þá ekki réttinda á viðkomandi málasviði. Sem og að fordæmi væru fyrir þessu í reynd.
Einhverjir hafa orðið til að rengja það, að þetta sé rétt. Ég stend hins vegar við það sem ég sagði.
Væntanlega rengja menn ekki, að rétt sé farið með í svörum utanríkisráðherra við formlegum fyrirspurnum á Alþingi, eða hvað? Það vill svo til, að Sigríður Á. Andersen, þáverandi þingmaður, spurði þáverandi utanríkisráðherra, Gunnar Braga Sveinsson, um þetta (sjá þingskjal 1276).
Fyrirspurnin hljóðaði svo: „Hversu oft og í hvaða tilvikum hefur Ísland á árabilinu 2000-2014 óskað eftir undanþágum frá innleiðingu EES-gerða á vettvangi sameiginlegu EES-nefndarinnar? Hversu oft hefur verið fallist á slíkar undanþágur?
Í svari ráðherrans kemur m.a. fram eftirfarandi: (ath. leturbreytingar eru mínar).
(1)„Í ýmsum tilfellum er í slíkum ákvörðunum sérstaklega samið um, hvort og með hvaða hætti ESB- gerð taki til EES/EFTA- ríkja á grundvelli EES- samningsins. Í því ferli er m.a. unnt að semja um aðlaganir og undanþágur af ýmsu tagi, jafnt tæknilegar sem efnislegar“.
(2) „Þá er einnig unnt að undanþiggja ríki innleiðingu gerðar í heild eða að hluta“.
(3) „Ísland hefur þannig samið um ýmsar aðlaganir og undanþágur, hvort sem er að hluta eða í heild. Sem dæmi um nokkrar undanþágur, sem Ísland hefur samið um eru t.d. veigamiklar undanþágur frá gerðum um reglur, er varða dýraheilbrigði og lifandi dýr“.
(4) „Jafnframt er Ísland undanskilið tilskipun um orkunýtni bygginga, tilskipun um sumartíma og gerðum, sem varða jarðgas. Þá er Ísland einnig undanþegið sameiginlegum reglum um flugvernd í almenningsflugi að hluta, þ.e. hvað innanlandsflug varðar. Eins og að framan greinir, er auk slíkra undanþága unnt að semja um aðlaganir og sérlausnir af ýmsum toga, svo sem aðlaganir sem Ísland hefur samið um í tengslum við upptöku orkupakka ESB í EES – samninginn sem og við upptöku á ýmsum tilskipunum ESB á sviði umhverfismála“.
(4) „Þá má bæta við, að Ísland þarf hvorki að innleiða gerðir á sviði lestarsamgangna né um skipgengar vatnaleiðir“.
Vonandi geta menn svo haldið áfram rökræðum um aðalatriði málsins, og hvað þjóni íslenskum hagsmunum best, án þess að hengja sig í að rífast um staðreyndir.
(Höf. stýrði samningaviðræðum um EES-samninginn fyrir Íslands hönd á árunum 1989-93)
